Trước khi có vắc xin, bệnh sởi đã gây ra khoảng 2,6 triệu ca tử vong mỗi năm trên toàn thế giới. Đến nay, bệnh sởi vẫn là căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm gây thành dịch và là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở trẻ em dưới 5 tuổi. Năm 2010, cứ 4 phút trên thế giới lại có một người chết vì bệnh sởi. Vậy bệnh sởi là gì và nó lây truyền như thế nào?
Sởi là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do vi rút gây ra, có thể ảnh hưởng đến nhiều người, đặc biệt là trẻ em. Bệnh sởi rất dễ lây lan và bùng phát thành dịch, mặc dù hầu hết trẻ mắc bệnh đều có thể khỏi bệnh sau một thời gian, nhưng ở những trẻ có sức đề kháng kém như trẻ sơ sinh, bệnh có thể tiến triển nặng và gây bệnh nguy hiểm và biến chứng sau này
Bệnh sởi là gì?
Sởi là một bệnh nhiễm virus cấp tính với các triệu chứng sốt, phát ban, chảy nước mũi, ho, mắt đỏ… bệnh có thể gặp ở trẻ em, người lớn nếu không có miễn dịch phòng bệnh, có thể gây thành dịch. Bệnh sởi tuy ít gây tử vong nhưng biến chứng có thể gặp là: viêm tai giữa, viêm phổi, tiêu chảy, khô loét giác mạc mắt và đôi khi viêm não sau sởi, đặc biệt ở trẻ em suy dinh dưỡng…
Sởi do virus gây ra, do đó không có thuốc điều trị đặc hiệu bệnh mà thường khỏi trong vòng từ 7-10 ngày. Sởi là một bệnh lưu hành, có nghĩa là nó liên tục xuất hiện trong cộng đồng. Sau khi mắc sởi, người đó sẽ được miễn dịch với sởi trong suốt quãng đời còn lại, khả năng mắc sởi lần thứ hai của họ tương đối thấp.
Nguyên nhân bệnh
Tác nhân gây bệnh sởi được xác định là virus thuộc giống Morbillivirus của họ Paramyxoviridae. Hiện đây vẫn được xem là bệnh nguy hiểm ở trẻ nhỏ với nguy cơ tử vong nếu không được phát hiện sớm và điều trị phù hợp.
Triệu chứng
Sau khi nhiễm sởi, thời gian ủ bệnh có thể từ 7 ngày đến 2 tuần. Sau đó, triệu chứng bệnh sởi có những biểu hiện sau:
Giai đoạn khởi bệnh, trẻ thường sốt cao ( trên 39°C). Khi biểu hiện sốt thuyên giảm sẽ đồng thời xuất hiện triệu chứng phát ban đặc trưng của sốt
Diễn tiến của ban sởi rất đặc trưng: ban nổi bắt đầu từ sau tai ( vùng gáy). Sau đó lan ra mặt rồi dần xuống ngực bụng và cuối cùng là toàn thân. Ban của sởi là ban dạng sẩn ( ban gồ lên mặt da) sau khi hết sẽ để lại vệt thâm da đặc trưng được gọi là “vằn da hổ”.
Ngoài những biểu hiện trên, trẻ mắc sởi thường có một số triệu chứng kèm theo như: đỏ mắt; chảy nước mũi, ho hoặc đôi khi là tiêu chảy.
Biến chứng của sởi: thường gặp nhất là viêm tai giữa, viêm phổi; viêm não, tiêu chảy, mờ giác mạc, viêm thanh quản, suy dinh dưỡng nặng…
Bệnh sởi lây truyền qua đường nào?
Virus sởi là một loại virus rất dễ lây lan, sống trong chất nhầy mũi và cổ họng của người nhiễm bệnh. Bệnh lây truyền chủ yếu qua đường hô hấp khi tiếp xúc gần với người bệnh. Khi bệnh nhân ho, hắt hơi hoặc tiếp xúc với dịch tiết mũi họng của người bệnh.. Ngoài ra, virus sởi có thể sống tới 2 giờ trong không gian nơi người nhiễm bệnh ho hoặc hắt hơi. Nếu người khác hít phải không khí bị nhiễm virus hoặc chạm vào bề mặt bị nhiễm virus. Sau đó chạm vào mắt, mũi hoặc miệng, có thể bị nhiễm bệnh.
Bệnh sởi rất dễ lây lan đến nỗi nếu một người mắc bệnh này. Có tới 90% những người gần gũi với người đó không được miễn dịch cũng sẽ bị nhiễm bệnh. Những người bị nhiễm bệnh có thể truyền bệnh sởi sang người khác từ 4 ngày trước đến 4 ngày sau khi phát ban xuất hiện. Sởi là bệnh lây từ người sang người, virus sởi không lây lan ở động vật.
Đối tượng nguy cơ bệnh là ai?
Bệnh sởi tập trung ở một số nhóm đối tượng nguy cơ cao như:
Người chưa được tiêm vaccine ngừa sởi. Nhất là ở trẻ nhỏ ( nhũ nhi) sẽ rất dễ nhiễm bệnh khi tiếp xúc với nguồn lây sởi.
Người thường xuyên đi du lịch quốc tế, nhất đến những vùng là các quốc gia đang phát triển nơi bệnh sởi xảy ra phổ biến. Nếu cá nhân đến các vùng này không có biện pháp phòng ngừa thì khả năng nhiễm bệnh sẽ rất cao.
Những người bị thiếu hụt vitamin A trong chế độ ăn hằng ngày. Nếu mắc bệnh sởi rất dễ diễn tiến nặng cũng như gặp những biến chứng nguy hiểm của bệnh.
Cách phòng bệnh
Có 4 biện pháp chủ động, đơn giản và hiệu quả để phòng ngừa bệnh sởi hiện nay:
Thực hiện chủ động việc tiêm ngừa bệnh sởi: Theo chương trình tiêm chủng mở rộng, trẻ đủ 9 tháng được khuyến cáo tiêm vaccine phòng bệnh sởi miễn phí tại các cơ sở y tế. Cùng với đó, để đảm bảo tạo ra miễn dịch bền vững cần phải tiêm nhắc lại mũi thứ 2 lúc trẻ 18 tháng tuổi.
Thực hiện tốt việc cách ly trẻ bệnh: Bệnh sởi lây lan rất nhanh nên khi phát hiện trẻ bệnh cần ngay lập tức đưa trẻ đến các cơ sở y tế để khám và chữa trị. Đồng thời cách ly nguồn bệnh tránh lây lan cho cộng đồng.
Thực hiện các biện pháp phòng bệnh cho nhân viên y tế và người nhà: Đeo khẩu trang y tế khi chăm sóc trẻ bệnh, đây cũng là biện pháp phòng tránh sự lây nhiễm chéo cho các trẻ khác tại các bệnh viện có bệnh nhân mắc sởi.
Rửa tay sạch sẽ, đầy đủ các bước rửa tay thường quy được hướng dẫn trước. Và sau khi chăm sóc trẻ bệnh với mục tiêu phòng ngừa sự lây nhiễm chéo.
Chẩn đoán bệnh
Chẩn đoán phải dựa vào cả triệu chứng lâm sàng của bệnh sởi và cả xét nghiệm cần thiết:
Về lâm sàng: có những triệu chứng điển hình như: sốt, phát ban kèm ho, mắt đỏ ( viêm kết mạc mắt) hoặc chảy nước mũi.
Về xét nghiệm:
Xét nghiệm MAC-ELISA dùng để phát hiện kháng thể IgM đặc hiệu với sởi trong huyết thanh, thường dùng nhất trong chẩn đoán xác định sởi.
Kỹ thuật miễn dịch huỳnh quang để phát hiện kháng nguyên virus trong bệnh phẩm của bệnh nhân sởi ( dịch mũi họng, máu). Xét nghiệm này ít sử dụng trong thực tế lâm sàng.
Biện pháp điều trị bệnh
Nguyên tắc điều trị bệnh sởi:
Cách ly bệnh nhân sởi
Điều trị hỗ trợ:
- Vệ sinh da, mắt, miệng họng
- Tăng cường dinh dưỡng
- Hạ sốt
- Bổ sung vitamin A
- Điều trị biến chứng:
- Điều trị kháng sinh nếu có bội nhiễm vi khuẩn
- Hạn chế truyền dịch nếu có biến chứng viêm phổi, viêm não hoặc viêm cơ tim
- Nếu có viêm màng não cấp tính cần điều trị hỗ trợ duy trì chức năng sống cho bệnh nhân
Cảm ơn đã theo dõi bài viết của chúng tôi.
